Can you generally mention about your art
production?
I
completed my bachelor degree in social antropology. Before I completed my
masters degree in interdisciplinary art, I can say that biggest advantage of
getting a scientific education is methodology. Because as a structuralist, I
learned to establish a methodology in a pursuit of function. Right after
post-structuralism came. Some, tries to understand post-modernism through the
people who never see modernism, there is always something missing in their
description. I describe my relationship with my practise as I mentioned above.
Firstly, I had a strong modernist education, raised to be a modern scientist,
soon after I start making art and by that my criticism stood strong on the
ground. Today, every artist needs methodology in order to produce the
information which belongs themselves. Afterwards, there is a need to deeply
examine the information also.
It’s
hard to describe my art pratic in limited sentences because I’m not connectly
producing my work for a specific medium or an ecole. But briefly, when
needed I use plenty of structuralist methods. In conclusion, by doing that
structuralism questiones it self inside of it also in a platform where logical
conclusions got criticised I create a mirror effect. In this context, I can say
that I work nearly with every kind of material. I don’t specifically search for
art, I don’t order my art from somewhere, I don’t poke the internet in that
manner. On the contrary, I think about the things that came across to me in reality.
I think deeply, I don’t want to be sound easy. I work on a; highly dark history
that cames infront of me, a horrible political climate, a fake
intellectual platform and a miserable structured culture. Quite ofcourse it’s
provocative but I never reflect it to my practise. I don’t generate speculative
philosophy.
What
would you say about your work at Warhola exhibition?
Maryam
Şahinyan archive drives from hundreds of scene moulds. One of the most
hardest steps of Foto Galatasaray project is to connect these visual
locomotives together. There are photographs which connects with each other
graphically, culturally, aestheticly or with completely periodical preferences.
“Anti-Oedipus” refenrances to, Gilles Deleuze and Felix Guattari through schizoanalysis they criticize Sigmund Freud’s pshycoanalysis to a photograph which there is a 50 babies lying in the same position, on the same caouch, at the same age. Anti-Oedipus collection is a unique integrity also really intense in order to involving a specific age group. Marham Şahinyan archive involves a unique collections. I felt the need to re-produce some of these collections in print.
“Anti-Oedipus” refenrances to, Gilles Deleuze and Felix Guattari through schizoanalysis they criticize Sigmund Freud’s pshycoanalysis to a photograph which there is a 50 babies lying in the same position, on the same caouch, at the same age. Anti-Oedipus collection is a unique integrity also really intense in order to involving a specific age group. Marham Şahinyan archive involves a unique collections. I felt the need to re-produce some of these collections in print.
According
to Deleuze and Guattari schizoanalysis, is a formula which liberates the
insanity and saves the humanity from the capitalist alienation. At this point
schizoid becames the leading character. Also there is a political response to
schizoanalysis. It takes the classic schizophrenic into a level of militant
revolutionist. Anti-schizophrenic –similar to fascist- is paranoid and forces
himself for gathering the reality. On the other hand, schizophrenic crabbes the
chapters of reality and make them something else.
Studio
photography separates from other practices of photography; is public space and
art – fiction- has a bridge function between these two concepts and it makes it
without being picky. Realities of life… it essentially is the reflection on the
studio materials of various elements ranging from tiny details of everyday life
to most critical points of human life. With this regard, studio photography is
both a proofer and a proof of idealized “reality”. If you ask me, in
“Anti-Oedipus”, the meaning devoted on the babies’ bodies by their mothers and
the provocation of this imagery, includes the very rupture that is been talked
about.
Do
you believe that your art production is transmogrified through communication
channels such as the Internet or various similar channels?
I
can safely say that Internet, similar channels and the transparency provided by
them clearly reflect on my work as a complementary aspect. With this regard, I
consider this new media through various advantages of not being a plastic-only
artist. In my archive projects, for example, I take the role of a secondary
composer. These works charge me with a responsibility to arrange, formulize,
combine them with current day discussions and relate them with visual memories.
That is not all of course, other actors are needed to finalize the work.
During
tagging and ID forming I take mainly take advantage of the digital environment.
We tagged over two hundred thousand photos in the archives of Maryan Sahinyan
in a time lapse of two years. These tags range from demographics to accessories
or local rituals to supernatural stage directions… All of them were inspected
by various professionals and all of the findings were put in databases. To
illustrate; if one wants to find specific images taken between 1935 and 1965 of
a couple wearing Briton style hats or a pair of Rayban glasses with a dotted
piece of bow-tie, well they will find them… We even provided the tools to let
the audience tag whatever we might have missed during the process. Another
important part of the process is the digital identity matching. In this part,
any user from any part of the world can enter information about the people in
the photographs. This lets automated identity pools to take place under the
works. An unimaginable size of information is put in a digital database that
would otherwise be impossible to attain with this way.
On
the other hand, the person who views the exhibition presentation is not the
same as the person in New Jersey tagging them. One match may not be repeated or
duplicated for a life time. With this regard, each area is produced in a unique
formation. Those who see it all together are very lucky, but also very rare.
Today that exhibition does not exist, yet we do have the book… then the book
might be gone, until the next print? Yet we have the presentation over the web
and that is necessary to protect the unity of the project. That is why I use
many sources in archive works, and use those sources wherever is necessary.
Media, in this regard, is my greatest helper. My aim is not for them to be
watched, but be interacted with. That is why I never consider how they could be
transformed or alienated in the new media. Maybe if I was an oil painter, I
would have these issues. Not in this condition, no.
How
do you view the platform of art criticism in Turkey?
A
point of view valuing “who” more than “what”, and coming up to conclusions of
good art performer, leads to criticism that has no value. This attitude that
evaluates artists over a specific production technique and the continuation of
that technique while also classifying art history within this regard is
ultimately purposeless. There is a very serious problem lying underneath this.
I should not have the worry to provide any form of relativity while working on
a brand new art project. This sort of worrying only limits an artist.
When
you think about Leonardo da Vinci, for example, he was working with hundreds of
assistants. We still have no information of which fresco is his, and which is
not. To be honest, we do not need to either. There is only one Leonardo da
Vinci. Yet if you look at the ceilings of Italian cathedrals of the era, you
will see how many different approaches that one Leonardo had, those are his
students. Andy Warhol worked with tens of others in Farctory. I of course am
not responsible for doing every single detail of a sculpture. If there is a
better professional that can cast better, that gives me the opportunity to
focus on the theoretical responsibilities that come with my work.
With
this regard, my priority is to produce art, not art techniques. We witnessed a
century where the expectations from craftsmanship were heavily forced onto the
art itself. And a criticism style evolved in parallel to this. Things changed
after the Second World War. Today, such criticism would be dismissed soundly,
yet in Turkey it is still somewhat common. I do not take them seriously, for I
never had the intention to produce hundreds of portraits that resemble each
other a bit more than necessary. Considering all this, I follow at most five
critiques from Turkey; I do not pay attention to what the others say.
..............................................................
Genel
olarak sanat üretiminizden bahseder misiniz?
Lisansımı
sosyal antropoloji üzerine tamamladım, disiplinlerarası sanat üzerine tamamladığım
master eğitiminden önce bilimsel bir eğitim almamın en büyük faydası,
metodoloji oldu diyebilirim. Çünkü bir yapısalcı olarak, fonksiyonel bir amaç uğruna
önce metodoloji kurmayı öğrendim. Akabinde post-yapısalcılık geldi. Modernizm
görmemiş bir toplumu post-modernizm üzerinden anlamaya çalışanlar vardır, arada
hep bir şey eksik kalır onların tariflerinde. Pratiğimle ilişkimi biraz buna
benzeterek tanımlıyorum. Ben önce sağlam bir modernist eğitimden geçtim, modern
bir bilim adamı olmak üzere yetiştirildim, akabinde sanat yaptım ve eleştirimin
ayakları o noktada yere sağlam bastı. Bugün her sanatçının kendisine dair
bilgiyi üretebilmesi için metolojiye ihtiyacı var. Sonra o metodolojiyi de
derinlemesine sorgulamaya da ihtiyaç var elbet.
Belli
bir medium’a ya da ekole bağlı üretmediğim için, sanat pratiğimi birkaç cümle
ile özetlemem zor fakat buradan soruna dönersek, kısaca, gerektiğinde hayli
yapısalcı yöntemler kullanarak, nihayetinde içerisinde yapısalcılığın da sorunsallaştırıldığı ve yapısalcılığın gerektirdiği mantıksal sonuçların eleştiriliği bir düzlemde, mevcudiyetlere ayna etkisi yapıyorum.
Bu bağlamda, arşiv ve hazır malzemeden, video ve sanatçı kitabına uzanan bir perspektifte neredeyse her tür malzeme ile çalışıyorum. Sanat yapmak için özel bir arayışa girmiyorum, sanatımı bir yerlerden sipariş etmiyorum, o manada interneti pek kurcalamıyorum, aksine, gerçek yaşamda önüme çıkanlar üzerine düşünüyorum. Derinlemesine düşünüyorum ama kolaycılık gibi anlaşılmasın. Önüme çıkan hayli karanlık bir tarih, berbat bir siyasi iklim, uyduruk bir entelektüel zemin, perşian bir kültür yapılanması üzerine çalışıyorum. Gayet tabi çok tahrik oluyorum ama bunu pratiğime kesinlikle yansıtmıyorum. Spekülatif felsefe üretmiyorum.
Bu bağlamda, arşiv ve hazır malzemeden, video ve sanatçı kitabına uzanan bir perspektifte neredeyse her tür malzeme ile çalışıyorum. Sanat yapmak için özel bir arayışa girmiyorum, sanatımı bir yerlerden sipariş etmiyorum, o manada interneti pek kurcalamıyorum, aksine, gerçek yaşamda önüme çıkanlar üzerine düşünüyorum. Derinlemesine düşünüyorum ama kolaycılık gibi anlaşılmasın. Önüme çıkan hayli karanlık bir tarih, berbat bir siyasi iklim, uyduruk bir entelektüel zemin, perşian bir kültür yapılanması üzerine çalışıyorum. Gayet tabi çok tahrik oluyorum ama bunu pratiğime kesinlikle yansıtmıyorum. Spekülatif felsefe üretmiyorum.
WARHOLA sergisindeki çalışmanız için neler söylersiniz?
Maryam Şahinyan arşivi yüzlerce farklı mizansen kalıbından meydana geliyor. Bu görsel lokomitifleri belli bir düzen içerisinde birbirine bağlamak Foto Galatasaray projesinin en elzem basamaklarından birisi. Grafik, kültürel, estetik ya da tamamen dönemsel tercihler üzerinden birbirine bağlanan fotoğraflar var.
Aynı koltuk üzerinde, aynı yaşlarda, aynı pozisyonda yatan 50 adet bebek fotoğrafından meydana gelen “Anti-Oedipus”, Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin şizoanaliz üzerinden Sigmund Freud’un psikanaliz kuramını eleştirdikleri yapıtlarına referans veriyor. Hem eşsiz bir grafik bütünlük hem de belli bir yaş grubunu içermesi açısından çarpıcı bir koleksiyon “Anti-Oedipus”. Maryam Şahinyan arşivi, yarım asır boyunca böylesine incelikli ve farkına varılmadan oluşturulmuş sayısız koleksiyon içeriyor. Bu koleksiyonlardan çok azını basılı olarak yeniden üretme ihtiyacı duyuyorum.
Deleuze ve Guattari'ye göre, şizoanaliz, deliliği özgürleştirerek, insanoğlunu kapitalist yabancılaşmadan da kurtarmak için bir formül. Bu noktada şizofren "başkahraman" olarak ele alınıyor. Aynı zamanda siyasal bir karşılığı olan şizoanaliz, klasik psikanalizde gerçeklikten kopuk olarak betimlenen efsanevi şizofren tipini, militan devrimci düzeyine yükseltiyor. Şizofren karşıtı ise - faşist benzeri - paranoyaktır ve gerçekliği keyfi olarak ve zorla toparlayıp birleştirmeye çalışır. Oysa şizofren, “gerçekliği” oluşturan bölümleri darmadağın eder ve değişikliğe uğratır.
Stüdyo fotoğrafının, fotoğrafın tüm diğer pratiklerinden en büyük farkı kamusal alan ve sanat – kurgu – arasında bir tür köprü işlevi görmesi ve bunu seçici olmadan yapması. Gündelik yaşamın en ince detaylarından, insan hayatının en kritik anlarına dek, stüdyo mizansenlerine yansıyan şey hayatın “gerçekliği”. Bu bakıma stüdyo fotoğrafı bir yandan belgeci, fakat bu aynı zamanda idealize edilmiş bir “gerçekliğin” belgesi. “Anti-Oedipus”da aileler tarafından bebeklerin bedenlerine yüklenen anlam ve bu görselliğin kışkırttığı göndermeler, bence tamı tamına bahsi edilen kırılmayı içeriyor.
Sanat
üretiminizin internet ve medya gibi iletişim ağlarında bir başkalaşım yaşadığını
düşünüyor musunuz?
İnternet,
medya ya da kısaca yeni teknoloji olanakları, bu teknolojilerin sunduğu şeffaflık
ve ulaşılabilirlik ilkesi benim çalışmalarıma yapıcı – tamamlayıcı – olarak
yansıyor. Bu açıdan yeni medyayı, salt plastik sanatçı olmamanın da doğurduğu
bir takım avantajlar üzerinden değerlendiriyorum. Örneğin arşiv çalışmalarında
ben ikinci üretici olarak devreye giriyorum, o fotoğrafları çeken değil, onları
formülize eden, bugünün tartışmalarına eklemleyen, görsel hafıza üzerinden iz
süren çalışmalar bunlar. Fakat süreç bende bitmiyor, işin nihayete ermesi için
başka aktörlere ihtiyaç var.
Kimliklendirme
sürecinde tümüyle dijital ortamın sağladığı olanaklardan yararlanıyorum, keza
tag sürecinde de öyle. 200 bin imajdan meydana gelen Maryam Şahinyan arşivindeki
her bir fotoğrafı seneler süren bir çalışma sonucunda teker teker tagledik.
Demografik özelliklerden, anksesuarlara, düğün ya da komünyon gibi
ritüellerden, gerçeksütü diyebileceğim mizansenlere dek... Hepsi farklı gözler
tarafından incelendi ve bu tespitlerin tümü datalandırıldı. Örneğin bir
izleyici dijital arşive gelip 1935 – 1965 arası düğünlerde breton şapka takan,
rayban gözlük kullanan ve puantiyeli papyonu olan bir çifti aradığında, arşiv
içerisinde bu verileri içeren tüm imajlar önüne seriliyor... Üstelik bizim
gözümüzden kaçan bir tag opsiyonu varsa, izleyicilere kendi tag gruplarını oluşturma
imkanı da tanıdık. Bir diğer aşama kimliklendirme, bu aşamada ise dünyanın
neresinde olursa olsun dijital arşivi inceleyen birisi şayet fotoğraflardaki
bireyleri tanıyorsa onlarla ilgili bilgileri istediği yerden sisteme girebiliyor,
böylelikle her imajın altında kendiliğinden kimlik havuzları oluşuyor.
Böylelikle, belki asırlar boyunca sürecek bir araştırmayla dahi elde
edilemeyecek düzeyde olağanüstü bir bilgiyi, dijital ortamın sağladığı
olanaklarla kolaylıkla elde etmiş oluyoruz.
Diğer
yandan, sergideki multimedia sunumu izleyen ya da New Jersey’deki evinden fotoğrafları
tagleyen kişi, aynı kişi değil. Birisi ile ilişkilenen, bir diğeri ile hayatı
boyunca ilişkilenmeyebilir. Bu açıdan her bir alan tekil, kendi başına ayakları
üzerinde durabilecek biçimde üretiliyor. Hepsini bir arada görenler çok şanslı
ama küçük bir azınlık olduklarını unutmamalıyız. Bugün o sergi yok ama kitap
var, kitap neredeyse tükendi, bir sonraki baskıya kadar yok ama web üzerinden
sunum var, tüm bu araçlar projenin sürekliliğini sağlamak için zorunlu. O
nedenle özellikle arşiv projelerinde çok kaynaklı üretimler yapıyorum, sonra o
kaynakları gerektiği ölçüde, gerektiği yerlerde dolaşıma sokuyorum. Bu bağlamda
yeni medya, haliyle benim en büyük destekçim oluyor. İşime yeni medya üzerinden
bakan izleyici ne düşünür ya da ne derece başkalaşır diye de hiç düşünmedim
açıkçası, amacım “izlenmesi” değil “müdahale edilmesi” çünkü, bilemiyorum belki
ressam olsam böyle kaygılarım olabilirdi ama ben ihtiyacım olan networku zaten
dijital ortamın sağladığı erişim demokrasisi üzerinden kuruyorum.
Türkiye’de
sanat eleştirisi düzlemini nasıl buluyorsunuz?
“Heykelin
kalıbını kim almış?” üzerinden “iyi sanatçı - kötü sanatçı” analizi yapan bir
sanat eleştirisi, davayı baştan kaybetmiş sanat eleştirisidir. Sanatçıları
belli bir üretim tekniğinin sürekliliği üzerinden tasnifleyen ve sanat tarihini
bu yolla örgütleyen tavır, kelimenin sözcük anlamıyla bocalıyor. Çok ciddi bir
zafiyet var çünkü bunun altında. Benim bir sonraki işimi üretirken, bir önceki
işime ne derece “uygun düşmeli” gibi bir kaygım olmamalı, bu kaygı başlı başına
tahakküm yaratıyor sanatçılar üzerinde.
Unutmayalım,
Leonardo da Vinci yüzlerce asistanla çalışıyordu. Bugün o fresklerdeki hangi
figürü kendisinin, hangisini asistanlarının yaptığını hala bilmiyoruz,
bilmemize de gerek yok çünkü tek bir Leonardo da Vinci var. Fakat siz İtalya’daki
dönem katedrallerini incelerseniz, tavanlarında nice Leonardo’nun gizli olduğunu
görürsünüz, öğrencileridir. Andy Warhol, Farctory’de onlarca kişi ile çalışıyordu.
Ben gayet tabi bir heykel yaparken bunun kalıbını dökmekle yükümlü değilim, eğer
bir profesyonel bu işi benden daha iyi yapacaksa, onunla çalışır ben de kafamı
toplayıp işimin teorik sorumluluğuna odaklanabilirim.
Bu
bağlamda sanatçı olarak benim önceliğim sanat üretmek, teknik üretmek değil.
Geçtiğimiz yüzyılda zanaatten beklenen geleneksel faaliyetlerin haddinden fazla
sanatın sırtına yüklendiği bir eleştiri kültürü geliştiği doğru. Ancak,
özellikle 2.Dünya Savaşı’ndan sonra her şey değişti. Bugün böyle eleştiri
vereni azarlarlar, ama Türkiye’de hala bazı köşelerde böyle isimler duruyor.
Ciddiye almıyorum. Hayatım boyunca birbirini tekrarlayan yüzlerce tuval resmi
üretmek gibi bir gayem hiç olmadı benim. Bu tip beklentileri karşılamadım. Bu
açıdan Türkiye’de takip ettiğim kritik sayısı 5’ten fazla değil, geri
kalanların ne yazdıkları ile ilgilenmiyorum.
WARHOLA Magazine - Kasım,
Aralık - Sayı:1